Naziv Vračar potiče od srpske reči „врач“, što znači „iscelitelj“ ili „šaman“. Ovo područje se prvi put pominje u istorijskim dokumentima davne 1440. godine.

U drugoj polovini XIX veka, donji deo Vračara još je bio močvaran. Početak razvoja modernog Vračara vezuje se za Škota Frensisa Mekenzija i Društvo za ulepšavanje Vračara.

Frensis Mekenzi bio je zaposlen u engleskoj ambasadi. Kupio je zemljište na prostoru današnjeg Trga Slavija, Čubure i Kruške ulice, isušio ga, parcelisao i potom prodao. Jednu parcelu zadržao je za sebe i na njoj sagradio svoju kuću.

Iako je Mekenzi bio prvi stanovnik brda na tadašnjoj periferiji grada, Društvo je upornim radom uspelo da od Vračara stvori ono što danas poznajemo. Vračar je status elitnog dela grada stekao zahvaljujući članovima Društva koji su upravo ovde odlučili da izgrade svoje domove.

Nikola Nestorović bio je jedan od najuticajnijih arhitekata prvih decenija XX veka i profesor koji je svojim studentima preneo ljubav prema graditeljstvu i Beogradu. U godinama koje su prethodile Prvom svetskom ratu, prema njegovim projektima izgrađene su brojne značajne zgrade – Narodni muzej, Beogradska zadruga, hotel Bristol, Učiteljski dom, pasaž i zgrada Nikole Spasića, kao i jedna od najimpresivnijih secesijskih zgrada u Beogradu – „Kuća sa zelenim pločicama“ u Kralja Petra.

Na adresi Kneza Miloša Nestorović je projektovao i porodičnu kuću za porodicu Petronijević, koja je završena 1924. godine. Kao što je bio običaj u većini zgrada tog vremena, u prizemlju su se nalazile radnje, dok su spratovi bili namenjeni stanovanju.

Porodična kuća Petronijevićevih čuva sećanje na tri veoma važne srpske porodice koje su učestvovale u stvaranju i oblikovanju moderne srpske državnosti – porodice Petronijević, Piroćanac i Jurišić-Šturm. Otac Miloša Petronijevića, Milan, bio je jedan od najvažnijih srpskih diplomata druge polovine XIX veka i ministar spoljnih poslova. Milan Piroćanac bio je predsednik Vlade Srbije i ministar pravde. General Jurišić-Šturm ubraja se među najveće vojne komandante Prvog svetskog rata i srpske vojne istorije.

U ovoj zgradi danas se nalazi memorijalna zbirka i istraživački centar „Kuća Petronijević“, osnovan leta 2017. godine kao udruženje građana sa ciljem proučavanja procesa modernizacije i moderniteta u Srbiji. Nasleđe koje čuva povezano je sa formiranjem i definisanjem modernizacije, pre svega u politici, ali i u kulturi i svakodnevnom životu Srbije i Beograda tokom XIX i XX veka.

Ulica Krunska dobila je ime po srpskoj reči „kruna“, ali je kroz istoriju promenila ime čak 12 puta. U periodu od 1946. do 1951. godine nosila je naziv Moskovska ulica.

Stambena zgrada na adresi Krunska 22 izgrađena je 1936. godine prema projektu arhitekte Andreja Papkova, za industrijalca Milutina Mesarošvića – privrednika i autora radova iz oblasti ekonomije. Andrej Vasiljevič Papkov, ruski emigrant koji je u prestonicu Kraljevine Jugoslavije stigao nakon Oktobarske revolucije, bio je jedan od brojnih ruskih arhitekata koji su osnovno obrazovanje za buduće zanimanje stekli upravo u Beogradu. Diplomirao je 1925. godine na arhitektonskom odseku Tehničkog fakulteta Univerziteta u Beogradu.

Za razliku od drugih njegovih dela, projekat zgrade u Krunskoj gotovo uopšte ne sadrži elemente modernizma koje je Papkov često kombinovao sa istorijskim stilovima. Na fasadi se nalazi jedan od njegovih najzanimljivijih grbova – figura dečaka koji na levom ramenu nosi grb uokviren vencem, u čijem se središtu nalazi slovo „M“ – inicijal vlasnika zgrade. Iste inicijale moguće je uočiti i u kovanom gvožđu na ulaznim vratima.

Ulica Kralja Milutina nosi ime po srpskom kralju Stefanu Urošu II Milutinu Nemanjiću, najmlađem sinu Uroša I i Jelene Anžujske. Veštom diplomatijom i izuzetnim vojnim sposobnostima, učvrstio je i proširio srpsku državu. Vladao je više od 40 godina i u tom periodu izgradio približno isti broj crkava.

Kuća na broju 15 izgrađena je 1932. godine za Milivoja Joksimovića, prema projektu arhitekte Milorada Milutinovića. Milivoje Joksimović bio je ugledni artiljerijski i tehnički general. Završio je Vojnu akademiju u Beogradu, a kao najbolji u svojoj klasi poslat je na usavršavanje u Rusiju. Po završetku školovanja u Petrogradu, kao najbolji pitomac generacije, od ruskog cara Nikolaja dobio je zlatni časovnik.

Krajem 1900. godine, Uredbom o kategorizaciji, ulica Krunska dobila je status ulice namenjene izgradnji vila, ali je stambeni karakter u pravom smislu dobila tek nakon Prvog svetskog rata – kada su u njoj počele da niču reprezentativne zgrade. Vila na broju 50 najbolje odražava uspon balkanskog kraljevstva. U pitanju je neobična zgrada po svojoj nameni – mogla bi se opisati kao „višestambena vila“. Mada, sudeći po detaljima fasade, može se svrstati i u palate. Zgrada podseća na Palatu Atina na Terazijama – povezuju ih ne samo tri luka iznad terase, već i impozantne dimenzije.

Zgradu je projektovao arhitekta Svetozar Jovanović, a u radu mu je pomagao vajar Sreten Stojanović. Svetozar Jovanović, jedan od osnivača akademizma u Srbiji, bio je ugledni arhitekta, profesor na Tehničkom fakultetu i službenik u Ministarstvu građevina. Njegova najpoznatija dela su zgrada Oficirske zadruge i zgrada Ministarstva saobraćaja.

U skladu s projektom, vila sa 14 stanova u Krunskoj ulici trebalo je da privuče najimućnije slojeve društva onim što su najviše voleli: skulpturama kupida koji beru grožđe i sviraju frule, antičkim medaljonima na fasadi, mediteranskim vazama na ogradi terase i, naravno, kamenim lavljim glavama. Ograda od masivnog kovanog gvožđa i ista takva kapija služe istom cilju. Unutrašnjost krasi štukovani mermer i geometrijski mozaici. Stanovi imaju dvostruka vrata – bela sa zelenim drvenim umecima. Ova retka kombinacija korišćena je jer je nova društvena klasa tragala za novom estetikom.

Velika srpska glumica Ružica Sokić provela je veći deo života u ovoj kući, a danas se u njoj nalazi Fondacija koja nosi njeno ime.

Na prelazu iz XIX u XX vek, pojavljuju se novi pravci u razumevanju i razvoju arhitektonskih stilova. Arhitektura Srbije u ovom periodu nosi uticaje više stilova koji su tada dominirali u srednjoj Evropi. Najveći uticaj imala je bečka secesija, minhenska varijanta art nouveau stila, kao i francuski art nouveau. Secesija je u Srbiju stigla preko srpskih arhitekata koji su studirali u inostranstvu, dok se francuska dekorativna arhitektura javlja odmah nakon Pariske izložbe održane 1900. godine.

Zgrada na adresi Prote Mateje 52 izgrađena je 1912. godine u duhu akademizma, sa neobaroknim elementima, kao i modernim plastičnim ukrasima na fasadi. Glavna fasada zgrade podeljena je krovnim vencem na prizemlje i spratnu zonu. Obiluje raskošnim floralnim motivima, dok ulazna kapija ima posebnu stilsku i zanatsku vrednost.

Iako zgrada nije prepoznata kao spomenik arhitekture, ona predstavlja važan objekat u urbanoj strukturi Starog Beograda, jer se nalazi u njegovom najstarijem delu, izgrađenom u periodu kada se grad transformisao u savremenu evropsku prestonicu i značajno proširio svoje granice trasiranjem novih ulica – uključujući i područje zapadnog Vračara.

Zgrada je izgrađena 1927. godine, ali njen autor i dalje ostaje nepoznat, budući da projekat nije sačuvan u Istorijskom arhivu Beograda. Prema nekim izvorima, arhitekta bi mogao biti Dušan Dingarac. Pretpostavlja se da je vlasnik zgrade bio artiljerijski general Milorad Lazarević, koji je učestvovao u Prvom svetskom ratu.

Tokom prvih decenija XX veka, arhitekte su posebnu pažnju počele da posvećuju ulaznim partijama. Portalima se pridavao veći značaj, naročito u slučajevima kada su zgrade bile povučene nekoliko metara unazad u odnosu na regulacionu liniju ulice, često sa baštom ispred. Takav slučaj važi i za ovu stambenu zgradu. Balkon iznad ulaza ima funkciju nadstrešnice, dodatno naglašavajući monumentalnost klasičnog dvokrilnog portala sa lunetom. Posebnu pažnju privlače dve sfinge izrađene od veštačkog kamena koje krase ulaz – retkost u stambenoj arhitekturi tog perioda i jasan znak prisustva imućnog investitora.

Zgrada preduzetnika Sretena Stojanovića izgrađena je 1930. godine. Autor projekta bio je arhitekta Žura Borošić, koji je tada bio asistent na Katedri za arhitekturu Tehničkog fakulteta Univerziteta u Beogradu. Sredinom 1920-ih godina osnovao je jedan od prvih modernih arhitektonskih biroa, koji je opstao sve do Drugog svetskog rata. Kroz njega su prošli brojni istaknuti arhitekti, poput Jovana Belovića i Momčila Belobrka. Borošićevo nasleđe čine pretežno stambene zgrade, dok su mu najuspešnija ostvarenja u domenu javne arhitekture hotel „Prag“ i zgrada banke „Zlatibor“ u Čika Ljubinoj ulici.

Zgrada u Maksima Gorkog izgrađena je ubrzo nakon hotela „Prag“, jednog od najznačajnijih ostvarenja ovog arhitekte. Između ove dve zgrade postoje jasne analogije — objekat u Maksima Gorkog može se posmatrati kao skromnija verzija reprezentativnog i monumentalnog rešenja hotela. I pored svoje umerene veličine, zgrada je realizovana kao reprezentativan objekat.

Poseban kvalitet koji je svrstava među značajna ostvarenja art dekoa jeste umetnička obrada fasadnih površina kroz figurativne reljefne dekoracije, delo vajara Dragomira Arambašića. Ovaj umetnik poznat je i po fontani „Buđenje“ ispred centralnog ulaza u Umetnički paviljon „Cvijeta Zuzorić“ na Kalemegdanu, kao i po skulpturama koje simbolizuju industriju i trgovinu na zgradi Zadužbine Nikole Spasića u Ulici kneza Mihaila 47.

Zgrada je izgrađena 1933. godine prema projektu Leona Talvija za Nikodiju i Mariku Bogdanović. Nikodija Bogdanović ostvario je uspeh i u vojnoj službi i kao privrednik. Za zasluge u ratovima dobio je sva srpska odlikovanja za hrabrost, a bio je i vrlo aktivan u javnom životu, obavljajući funkciju predsednika Udruženja rezervnih oficira i ratnika. U Beogradu je, zajedno sa inženjerom Krstom Anđušem, osnovao firmu „Bogdanović–Anđuš“, koja je poslovala sve do Drugog svetskog rata. Bio je i vlasnik preduzeća za ambalažu i direktor fabrike avionskih motora u Zemunu.

Zgrada u Ulici svetog Save ima poseban značaj kao najznačajnije arhitektonsko ostvarenje Leona Talvija, reprezentativno delo međuratnog akademizma i važan svedok arhitektonskog i urbanističkog razvoja Beograda. Njena eklektična arhitektura sa elementima neobaroka ima prepoznatljiv i specifičan izraz koji ne sledi u potpunosti akademska pravila. Talvi je uveo barokne elemente poput kordonskih venaca, pilastara i luneta iznad prozora, kao i izraženi portal u Ulici svetog Save, koji podseća na smela rešenja Antonija Gaudija.

Stambenu zgradu Andže Petrović projektovao je inženjer Branko Đurić u martu 1933. godine, ali je već u novembru iste godine angažovan arhitekta Momčilo Belobrk da preradi postojeći nacrt. Ovaj projekat predstavlja jedini poznati primer odstupanja Belobrka od modernizma, verovatno upravo zbog činjenice da je radio prepravku već završenog projekta.

Belobrk je karijeru započeo u birou Žure Borošića, a kasnije je samostalno projektovao i izgradio impresivan niz od oko šezdeset stambenih zgrada. Posebno mesto među njima zauzimaju kuće u Svetogorskoj ulici, kao i objekti na uglovima ulica Dositejeve i Dobračine.

Ime Momčila Belobrka, jednog od najpoznatijih arhitekata međuratnog perioda, gotovo isključivo se vezuje za stambene zgrade, iako su upravo monumentalne građevine obeležile početak i kraj njegove karijere. Njegovi studentski radovi, poput Doma muzike i Katoličke crkve nadbiskupije, podstakli su istaknutog istoričara umetnosti međuratnog perioda Dragana Aleksića da ga nazove „jedinim apsolutnim i slobodnim talentom“ među mladim srpskim arhitektama. A jedno monumentalno delo nastalo pri kraju karijere — rekonstrukcija zgrade Jugoslovenskog dramskog pozorišta — uzdiglo je Belobrka do statusa autora koji je praktično omogućio otklon od tada dominantne teorije i prakse „socijalističkog realizma“.